Jaskinia Mała w Mułowej

Jaskinia Mała w Mułowej – Tatry Zachodnie

Położenie:

Jaskinia Mała w Mułowej znajduje się w Tatrach Zachodnich: Dolina Miętusia, Dolina Mułowa. Otwór: 1757 m n.p.m. Dane o obiekcie: długość: 3863m, rozciągłość pozioma: 860 m, deniwelacja: 555 m; głębokość: -555 m.

Początki poznania:

• otwór, prawdopodobnie znany od dawna, położony w pobliżu ścieżki juhaskiej,
• ujęta przez: Wójcik Zbigniew. Geneza i wiek klastycznych osadów jaskiń tatrzańskich. W: Seria „Prace Muzeum Ziemi”. Nr 9. Warszawa PAN 1966,
• ujęta przez: Kozik Andrzej. Jaskinie polskich Tatr Zachodnich. Jamnik 1972, 3, s. 3-9, poz. 104. Podana jest długość jaskini 15 m,
• pierwszy plan opracował: Grodzicki Jerzy 1975, w ramach prac Zespołu Inwentaryzacyjnego PTPNoZ,
• 21.07.2002, Czesław Zabrzeński (SKTJ Nowy Sącz), jako pierwszy pokonuje zacisk i stwierdza, że wąski korytarz kontynuuje się,
• 23.07.2002, 24.07.2002, 6.07.2002, eksploracja do krawędzi Studni Anki -60 m.

Dalsza eksploracja (w tym większość akcji i biwak), do Starego Przodka -538 m była prowadzona pod kierownictwem Anny Antkiewicz, Sądecki Klub Taternictwa Jaskiniowego PTTK Nowy Sącz. Kierownik eksploracji również z nadania przez TPN (zezwolenie na eksplorację).

Kartowanie od otworu do „starego dna” -372 m oraz od górnej części Studni Anki do Sali 481, było prowadzone z przodującym udziałem i pod kierownictwem Anny Antkiewicz.

Pomiary wykonali: Anna Antkiewicz, Emilia Borkowska, Piotr Floryan, Magdalena Jarosz, Józef Kołodziej, Marek Lorczyk, Wojciech Skoczeń, Zenon Tomasiak, Paweł Wańczyk, Bogusław Wypych, Czesław Zabrzeński. Oprócz akcji eksploracyjnych Anna Antkiewicz organizowała i przeprowadzała odrębne akcje pomiarowe i dokumentacyjne (fotografowanie i filmowanie). Wszystkie zebrane materiały i pełna kontrola Anny Antkiewicz nad ich zbieraniem, miały się stać w przyszłości podstawą do tworzonego przez nią opracowania inwentarzowego do wydawnictwa Jaskie Polski TPN.

Kartografię opracowała Anna Antkiewicz, uzupełnili członkowie SKTJ Nowy Sącz.

I. Zacisk Sietniaków – Sala Fakro – Syfon Krasnala , rok 2002

Z jednego we wstępnych korytarzyków odchodzi wąska szczelina zaciskowa, od której rozpoczęto eksplorację jaskini w lipcu 2002 r. Początkowe partie jaskini od Zacisku Sietniaków są niezbyt obszerne i dość stromo uchodzą do obszerniejszej w dolnej części Świstakowej Paryi, z krótkimi odnogami. Nad studzienką odchodzi Komin Niedouczonych Wspinaczy kończący się bardzo wąską szczeliną (na poziomie otworu). Na dnie Świstakowej Paryi znajduje się niski korytarzyk (został on odgruzowany), który uchodzi do Studni Anki -33 m.

W oknie studni prawie na jej górze odchodzi Korytarz Pyknięty odkryty przez Annę Antkiewicz, prowadzący do dna -555 m. Z tego ciągu odchodzi też ślepy Korytarz Samych Zbójców, na którego początku uchodzi ciąg Studni Urodzinowych łączących się ze Studnią Geriawitów. Z dna Studni Anki odchodzi szczelina urywająca się Studnią Geriawitów -110 m, bezpośrednio wpadająca do Sali Fakro. W górnej części studni od półki poprzez szczelinę odchodzi ciąg również uchodzący studnią (-77 m), do Sali Fakro. W dolnej części Studni Anki poprzez wąskie szczeliny istnieje też połączenie z górną częścią Studni Geriawitów.

Sala Fakro ma wymiary 80×35 m i wysokość do 90 m z różnicą poziomów 25 m, posiada wiele odgałęzień. W najwyższej W części sali, ponad półką odchodzi komin (nie zbadany), prawie w 3/4 długości w N części sali odchodzi ślepa studnia Dziura w Kieszeni. Z dolnej S końcowej części sali odchodzi ciąg zaczynający się Studnią Kopernika ze Stańkowej i Salką Pływającego Błota prowadzący do Syfonu Krasnala -372 m.

W najniższej W części sali rozpoczyna się łącznik Partie Sąsiadów pomiędzy Salą Fakro a Salką Pływającego Błota. Dalej poprzez Meander Regionalny, Studnię Bryjowiaków z ciekiem wodnym, studzienkę Strachy na Lachy i pochylnię Łubinka dość obszerny ciąg doprowadza do ponoru Łubinki -364 m. Tu w bok odchodzą partie Ale Cyry z salką HTS i Syfonem Krasnala -372 m.

Kalendarium odkryć Anny Antkiewicz:

• 01.08.2002, Studnia Anki z osiągnięciem półki w Studni Geriawitów -125 m
• 16.08.2002, dolna część Studni Geriawitów, Sala Fakro (-210 m), Dziura w Kieszeni, Studnia Kopernika ze Stańkowej, Salka Pływającego Błota z dojściem do Meandra Regionalnego
• 25.08.2002, Meander Regionalny, Studnia Bryjowiaków, studzienka Strachy na Lachy, Łubinka z dojściem do ponoru Łubinki -364 m.

II. Studnia Anki – Studnia Czesanka – Czarny Ląd – Syfon Sądeczoków – Obejście Syfonu, rok 2003

Po wstępnie zakończonej eksploracji w ciągu do Syfonu Krasnala, nie rokujących znaczących odkryć, Anka Antkiewicz rozpoczęła poszukiwania ciągu, który by omijał Salę Fakro. Już pierwszy wytypowany przez nią problem za trawersem w górnej części jej Studni Anki przyniósł jej niespodziewany kolejny sukces.

Poprzez opisany wyżej Korytarz Pyknięty dalej droga prowadzi Korytarzem Pokuty do Studni Gaździnki i poniższej Salki w Stropie, gdzie odchodzi duża studnia, która odkrywcą przypomina że dalej krążą w pobliżu Sali Fakro, a od której Anna Antkiewicz chciała się uwolnić. Studnia ta rzeczywiście łączy się z Salą Fakro 90 m niżej. Tu odchodzi na szczęście drugi ciąg przez Salę Ósemka z dochodzącym ciekiem Kozia Woda (utrudniającym eksplorację).

Dotychczasowy dość urozmaicony ciąg urywa się 130 m głębokości Studnią Czesanka. Podczas jej eksploracji odkryto początek równoległej studni Nic Po niej łączącej się z Czesanką oraz Stracony Meander. Zawalisko na dnie Studni Czesanka o -14 m miąższości zatrzymało dalszą eksplorację, nie znaleziono też obejścia. Jedynym rozwiązaniem, aby przedostać się do dalszych partii, pozostało znalezienie drogi przez zawalisko, co się w końcu udało.

Poniżej zawaliska jaskinia otwiera się dużymi przestrzeniami, Partiami Czarny Ląd rozwiniętymi na kontakcie wapieni i bardo kruchych czarnych łupków. W skład partii wchodzą: Wodospad Wiktorii, Źródła Nilu, Korytarz Ludożerców, Korytarz Słoni, Sala na Wielkim Luzie i Sala Na Luzie. Dalsze droga już w zdecydowanej długości przebiega wzdłuż coraz większego cieku wodnego Nilu (po drodze kolejne dopływy), z dość dużymi jeziorkami, ostatecznie uchodzącego do Syfonu Sądeczoków.

Tą część ciągu tworzą: Meander Ebola, I, II i III Katarakta. Tuż przed I Kataraktą w korytarzu znajduje się rozdroże zwane Kościeliska 3 Godziny, gdzie w stropie znajduje się wyższe dość obszerne piętro ciągu początkowo prowadzącego nad Syfon Sądeczoków. Na końcu tej początkowej części Obejścia Syfonu znajduje się ślepa Studnia z Węglarką, na wysokości wejścia za jej trawersem kończy się pierwsza część ciągu obejścia.

Druga część Obejścia Syfonu (Sądeczoków), jest nawet obszerniejsza, bo przebiega poprzez liczne dość duże salki z kominami, które łączą korytarze z dość licznymi progami: Salka z Trawersem na Palcach, Sala z Trawersem Baletnicy, Sale Strzeliste. Końcowa część tego ciągu opada dość dużym progiem z bocznie dochodzącym 3 m Wodospadem Łez (duży ciek), za którym opadający korytarz sprowadza do Meandra Telo Pikny Kielo Cud.

Kalendarium odkryć Anny Antkiewicz:

• 12.07.2003, Korytarz Pyknięty pod próg +4 m, przez okno za trawersem w górnej części Studni Anki -65m,
• 25.07.2003, Korytarz Pokuty od ostatniego progu, Studnia Gaździnki, Salka w Stropie (okno do stropu Sali Fakro), Kozia Woda, Sala Ósemka, Studnia Czesanka pierwsze -15 m
• 27.07.2003, Studnia Czesanka do dna przez salkę Zakamarek, próba przejścia zawaliska na dnie -275 m,
• 01.08.2003, początek Straconego Meandra od salki Zakamarek w Studni Czesanka oraz wspinaczka +10 m do okna i krawędzi równoległej Studni Nic po Niej, do stropu Sali Fakro z Salki w Stropie -30 m,
• 11.08.2003, próby przejścia zawaliska, eksploracja Straconego Meandra,
• 13.08.2003, Studnia Czesanka, przejście zawaliska na dnie, Czarny Ląd: Wodospad Wiktorii, Źródła Nilu, Korytarz Ludożerców, Korytarz Słoni, Sala na Wielkim Luzie, Sala z Tam-tamem, z dojściem nad Salę na Wielkim Luzie,
• 15.08.2003, suche obejście Korytarza Ludożerców, Sala Na Wielkim Luzie, Sala na Luzie z dojściem do połowy Meandra Ebola,
• 22.09.3003, druga połowa Meandra Ebola, Kościeliska 3 Godziny, I i II Katarakta z dojściem do III Katarakty,
• 25.09.2003, III Katarakta, Syfon Sądeczoków oraz Studnia Węglarka (od Kościeliska 3 Godziny), z dojściem za trawers nad studnią,
• 18.10.2003, dno Sala Fakro z Salki w Stropie (-90 m).

III. Obejście Syfonu Sądeczoków – Sala 481 – Krzyżówka – Stary Przodek rok 2004

Od końca Obejścia Syfonu (Sądeczoków), jaskinia łagodnie opada sprowadzając do Meandra Telo Pikny Kielo Cud o długości 100 m. W końcowej jego części towarzyszący ciek wodny ginie w szczelinie dennej. Za niskim przełazem otwiera się obszerny korytarz z niskimi progami doprowadzający do studni -14 m z Salą 481 (odkrycie jeszcze z 2003 r.).

Z sali dalej prowadzi obszerny korytarz z niskimi progami, za którymi rozpoczyna się Meander Dwudziestolecia z Salą z Progiem z Łopatą (w jego końcowej części). W początkowej części meandra na powrót pojawia się ciek wodny dodatkowo zasilany kolejnym ciekiem za salą. Po kilkunastu metrach rozpoczyna się kolejny Meander Czechu Wracajcie z Salą z Jęzora z Błotem (w początkowej części). Meander ten sprowadza do dużej sali Zambezi z dochodzącym z boku kolejnym dużym ciekiem z jeziorkami, opadającymi od Źródeł Zambezi.

Odchodzący na końcu sali wielopoziomowy Meander Poszukujących Dna doprowadza do sali Krzyżówka. Na przedłużeniu sali meander z ciekiem doprowadza Annę Antkiewicz do zwężenia ciągu zwanego Starym Przodkiem na głębokości 538 m. W sali Krzyżówka odchodzi w kierunku S drugi ciąg doprowadzający przez Rzekę Pamięci do Syfonu A.M.P.I. ( ok.-555 m).

Kalendarium odkryć Anny Antkiewicz:

• 02-05.01.2004, Kartowanie całego Obejścia Syfonu przez Meandr Telo Pikny Kielo Cud do Sali 481,
• 02-05.01.2004, eksploracja od Sali 481: Meander Dwudziestolecia z Salą z Progiem z Łopatą, Meander Czechu Wracajcie z Salą Jęzora z Błotem, Źródła Zambezi, Meander Poszukujących Dna, Krzyżówka, z dojściem do Starego Przodka -538 m.

Nazwa:

Autor nieznany.

Źródła:

• Grodzicki Jerzy. Jaskinia Mała w Mułowej. W: Jaskinie zachodniego zbocza Doliny Miętusiej. Red. Grodzicki Jerzy. Seria „Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego”. T 6. Warszawa: PTPNoZ, 1996. s. 168-170, tamże kartografia.
• Antkiewicz Anna. Jaskinia Mała w Mułowej. W: Uzupełnienia. Red. Grodzicki Jerzy. Seria „Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego”. T 11. Warszawa: PTPNoZ, 2004. s. 142-159, wkładka tamże kartografia 2003-4. [dokumentacja części do Syfonu Krasnala -372 m i Sali 481]. Dokumentacja Więcej…
• Film o eksploracji z 2003 roku – Jaskinia Mała w Mułowej Oglądaj film…
• Antkiewicz Anna. Jaskinia Mała w Mułowej -361 m. Jaskinie 2002, 4(29), s. 7.
• Apoloniusz Rajwa. Rewelacja jaskiniowa w Tatrach,, Tygodnik Podhalański 2003, 4, s. 10, tamże przekrój poglądowy.
• Antkiewicz Anna. Jaskinia Mała w Mułowej. Jaskinie 2003, 1(30), s. 24-27, tamże foto., kartografia Antkiewicz 2003.
• Antkiewicz Anna. Wielkie odkrycie w Jaskini Małej w Mułowej. Taternik 2003, 1-2, s. 70-2, tamże przekrój poglądowy.
• Antkiewicz Anna. Jak się Mała wielką stała. Poznaj Świat 2003, 5, s. 10-15, tamże foto., przekrój poglądowy.
• Antkiewicz Anna. Mała w Mułowej -400 m. Jaskinie 2003, 3(32), s. 5.
• Wiśniewski Wojciech W.. Wielkie odkrycie w Czerwonych Wierchach. Tygodnik Podhalański 2003, 36, s. 19.
• Antkiewicz Anna. Małej ciąg dalszy. Jaskinie 2003, (33), s. 19-22, tamże foto., kartografia 2003. kartografia Antkiewicz 2003.
• Antkiewicz Anna. Nowe odkrycia w Jaskini Małej w Mułowej. Taternik 2003, 3-4, s. 44-45, tamże przekrój poglądowy.
• Antkiewicz Anna. Mała wielka dziura. Tatry 2004, 1(7), s. 52-61, tamże foto., przekrój poglądowy.

Bazą wiedzy do całościowego opracowania inwentarzowego Anny Antkiewicz były jej własne obserwacje i pomiary z udziałem członków SKTJ Nowy Sącz. Została też uwzględniona cała dotychczasowa wiedza.

opracował Krzysztof Hancbach oraz Anna Antkiewicz (nazewnictwo).